Konu: 145MHz 1.5 watt Xtal konuşma, test , radyo beacon verici

[TB6BHK]

By Hüsnü Köktürk                   
145MHz 1.5wat Xtal FM Verici. 
husnu66tr@yahoo.com
VHF el telsizlerinin kolaylıkla bulunamaması, bulunanlardan kullanım ruhsatı
istenmesi…sebeplerden dolayı hem konuşma hem de test ve hem de radio beacon
olarak kullanabilmeyi  düşündüğüm bu cihazı montajlayabildim. Daha önceki
çalışmalarımda iyi modüle yapabilsin diye 12MHz kristal kullanmıştım. Gerçekten
modüle %100 ü aşabiliyordu. 36MHz lik kristallerle modülenin yetersiz olacağını
düşünmüş ve hatta görmüştüm. Oysa ki yabancı basında 36 MHz kullanılıyordu.
Neticede hata yaptığım yeri buldum. Alıcı olarak normal dinleme aracı olarak
aselsan 4822 kullanacağıma kendi montajım olan regen alıcımı kullanıyordum.
Regenler ise AM genlik modülasyonlu vericileri ve geniş band FM yayınları iyi
alıyor ve fakat dar band FM yayınları almada başarısız oluyor. veya dar band
için özel ayar gerekiyordu.   

Gerçi modülasyon temini fazla tecrübesi olmayana öyle pek kolay değil. İşim
püf noktaları var. osilatördeki 100 ve 68pf lık kondansatörler modüle için
gerekli. Verici bunlar olmadan da çalışabilir ama modüle yetersiz kalabilir. L2
bobini iki kanal kaydırabilir. Normal olarak frekans 145MHz de 90 kanal var
sayalım, vericimiz kanal 15 te duracaktır. kanal 13 ve kanal 16 ya dahi ayar
yapma imkanı mevcut. Ne ise
bu devreleri vermekle bizler elektronikteki bir boşluğu doldurma görevini
yapmanın huzurunu duyalım.

Birinci devremiz sesleri uzaktan alabilen modulator katı. Burada güç unsuru
yok Orta şiddette işitme kaybı olanların kullanabileceği bir işitme cihazı gücü
ve hassasiyetinde. Etrafta elektrik, bilgisayar filan yoksa gürültü oranı
sıfıra yakın.

İkinci devremiz verici katı. Hiç de basit ve kolay diyemem. Kondansatörlerin
aşırı ayarı overtone krital harmoniklerini güçlendirebiliyor. Osilatörden 72MHz
üretilecek son iki transistör 145MHz ye ayarlı olacak. Çıkış yine kendi el yapım
olan analog ibreli bir frekansmetre ile kontrol edildi. Analog kullanmamın
sebebi çıkışta 145MHz dışında başka bir frekans var mı? onu bulmak ve varsa yok
etmek gayesini güdüyor. Digital frekansmetre bu işi öyle kolay yapamıyor. Sadece
en güçlü frekansı gösteriyor, tali frekanslar gizli kalıyor.

[TB6BHK]

Arkadaşlarımızdan biri merak etmiş, kullandığınız analog frekansmetre hangisi diye
Benim kullandığım şu adreste, içinde biraz da kullanım talimatı var. İkinci adres'te analog  frekansmetre toplamaları var
http://www.geocities.ws/husnu66tr/analog_frekansmetre.htm
http://www.geocities.ws/husnu66tr/rf-field-power-meter.htm

73 Hüsnü Köktürk  TB6BHK Yozgat

[TB6BHK]

By  Hüsnü Köktürk   TB6BHK     husnu66tr@yahoo.com
Kristalli osilator modulatoru
http://www.geocities.ws/husnu66tr/resimler/x-modulator.jpg

 Kristalli vericileri fm modulasyon yapmak kristalsiz olanlara göre daha zor olmalı. Bunu  kristalli devrelere harcadığım zamana göre değerlendirebiliyorum. Kristalli osilator modüle edilecekse öncelikle düşük frekansli overtone kristal kullanılmalıdır.  144MHz için  12MHz uygun  12 x 12=144   Bunun güzel bir örneği    http://www.geocities.ws/husnu66tr/telsiz145MHz.htm  adresinde mevcut. 12MHz nin 12 nci harmoniği 144MHz ye isabet ediyor. Ancak tuhaf bir şey oldu. Bu başarıyı 36MHz lik kristalle verimli şekilde sağlayamadım. Daha fenası modulator beacon yapmaya başladı. Beacon da güzel birşey de! hata nerede? Farklı bir modulasyon devresi arayışına başladım. Tüm interneti taradım. Onlarca preamplifkator devresi topladım. Ama elim hiçbirini yapmaya yanaşmadı. Sen önce şu kendi devrende şunu şunu dene hisleri galip geldi. Neticede yukardaki  Problem dinamik mikrofon devresinde idi. Akla gelen müdahaleler sonucu yukardaki modulator gerçekleşti. Üstelik kolay yoldan bir de beacon sistemi kazanmış olduk.
Mikrofon duvar üstündeki saat tıkırtısını almasa bile oda içindeki konuşmaları alabiliyor. İcabında beacon anahtarını kullanarak kolay yoldan tracking transmitter yapabiliyorsunuz. Bu tip devrelerde en uygun mikrofon, tel direnci 25 ohm  olan hoparlor olabiliyor. Çok yüksek empedanslı mikrofonlarda belli belirsiz distorsiyon gözükebilir.
Varikap diyotlar ve yönleri.
    Diğer devrelere kıyasla varicap diyot veya bizim kullandığımız iki adet şapkalı mavi ışık veren saydam şeffaf  led, kısa bacağı şase olacak şekilde monte edildi. Bu durum unusual (normal olmayan) olarak görülebilirse de çeşitli denemeler montajın haklı olduğunu gösterdi. Ledler parlak olmasa da hafifçe uşıklı durumda gözüküyorlar. Yani varicap'ın çift çizgili tarafı negatif kutba bağlı. Yanlış anlaşılmasın varicaplar illa ki böyle bağlanacak demiyoruz, burada bu bağlayış uygun geldi. Tek bir adet led osilasyona kafi gelmedi. İkinci led ile osilasyon temin ediliyor. Bu devre ile malzeme kutumdaki hurda ledlerin varicap özelliklerini  ölçme imkanım oldu.
  http://www.geocities.ws/husnu66tr/resimler/36-145.jpg
Yukardaki devre kristalli vericinin modulatorsuz hali ki modulator bağlanmadan osilator çalışmaz. 1- 1.5 watt çıkış gücüne sahip. Neden çok iyi çalışan 5 watt gücünde vericiniz varken 1.5 watt a düşüyorsunuz? denilirse cevap olarak, 5 watlık vericinin çıkış transistörü orijinal 2N6080. Çıkış gücü minimum 5 watt. Onun kullanilmasını sağlık açısından zararlı telakki ediyorum.
73 Hüsnü Köktürk

[TB6BHK]

Bir önceki yazıda bir şema ve bir de foto eksik kalmıştı. Bu yazı onu tamamlamak için konuldu.

[TB6BHK]

By  Hüsnü Köktürk   TB6BHK    husnu66tr@yahoo.com
Kristalli osilator modulatoru
Konuya niçin gereğinden fazla yer verildi? birinci sebebi
1-36MHz vericisinden umulandan düşük modüle yüzdesi alınması, ve ortaya bazı problemlerin çıkması. Sebeplerin birisi şu olabilir.
2-Vericimiz %100 izolasyosuzdu ve dinamik mikrofonla verici yanyana aynı bir izolasyonsuz  plastik kutu içerisine yerleştirilmişlerdi. Mikrofon normal vericilerde olduğu gibi mikrofon kablosuyla dışarı alınmış olsaydı birçok problem gözükmemiş olacaktı. Bu nedenle modulatorumuz güç şartlar modulatoru unvanını kazanmayı hak etti.
3-Modulator transistoru seçilirken kazancı yüksek olsun diye C sınıfı transistörler kullanıldı. Oysa modulator saten bir vericinin burnu dibinde çalışmakta ve her zaman osilasyon yapma eğiliminde. O halde BC549C değil  BC549B tercih edilmeliydi.
4- Parazit osilasyonlrdan korkuyorsanız transistörlerin  uygun ayaklarına (ferrrite bead) boncuk- minyatur tor geçirilmelisiniz.
5- İki diyot kullanıldı. Birisi şapkalı led adında kullanılan mavi ışıklı  fakat saydam, ucuz bir led cinsi. Bunun varicap özelliğinin yüksek olduğunu gözledim. İkincisi ise gerçekten bir varicap diyot. Benim malzeme kutumdan çıkmış. Siyah renkli ve üzerinde beyaz bir nokta var. Bunlar iki kısım Beyaz noktası küçük olanın varıcap özelliği daha güçlü. Malesef üzerlerinde hiç yazı yok. Bunlar varicap dehası idiler ama (unknown)
6- Her iki diyot yerlerine( unusual) alışılmışın dışında ters olarak bağlanmışlar.  Yani beyaz nokta ve led' in kısa ayağı negatif kutba bağlı. Keşke öyle olmasaydı . Ancak bu şartlar altında 36MHz den tam verim alabildik.


Vericinin nasıl izollasyonsuz olduğunu göstermek için çirkin montaj tipi fotoğrafı konuldu.
http://www.geocities.ws/husnu66tr/resimler/foto-1w5.jpg
73 Hüsnü Köktürk    TB6BHK

[TB6BHK]

Kıymetli amatör arkadaşlar
Modulatorun kanaatimce bu son versiyonu olacak. Yazıyı buraya koymamızın bazı nedenleri var.
1-Bu son versiyon yerli ve yabancı  birçok  amatöre kaynak olabilir.  Bundan daha randımanlı bir devre bulunabileceği kanaatinde değilim. Şema kaybolmadan kopyalayıp arşivlerinize kaldırmanızı tavsiye ederim
2-  Bu son versiyonun bir öncekinden farkı  pozitif kutba seri bağlı 10K direncin konulması. Bu direncin değeri tatbik edilen voltaja göre değişebilir.
3- L3 bobininin ilavesi. Kaç turdur, ne işe yarar derseniz  ben de saymadım ama kristal frekansı ile ilgisi var.  Bobine parelel bağlı bir kondansatör olmayına tur adedi biraz artıyor. Bu bobin içindeki nüve hareketli yani ayarlı olacak. Faydası çok çok çok. Frekansı tam 144MHz ye ayarlıyor, ince ayar yaparak sesin tam kaliteli çıkmasını sağlıyor. Kristal sürücü gücü artıyor ve verici tam güçle çalışıyor. Duvardaki saatin tıkırtısaını vericiden ancak bu şekilde duyabiliyorsunuz. Bobin içindeki ferit nüve 2cm uzunluğuna  4-5 mm çapında  rf kalitesinde nüve .  Sarım sayısı 33 tur.  Doğru çalışma kullanırken görülüyor. Önce  ses biraz mat çıkıyor. varyabla ayar yapıyorsunuz yine memnun kalmıyorsunuz. Nüveyi çekmeye başlayınız. Alıcı aniden ötmeye başlıyor, ses kalitesi %100 düzeliyor modulasyon oranı  %100 --%130  lara kadar artabiliyor.

[TA4SO]

Değerli üstadım,

Yıllardır internetten yazılarınızı büyük merak ve takdirle okurum.
VHF cihazlar içinde güzel bir çalışma yapıyorsunuz, bir müsait zamanda bu devrenizi bende gerçekleştirmeye çalışacağım.


Saygı ve hürmetlerimle, 73...

[TB6BOZ]

Hocam eline emeğine sağlık çok derin bir çalışma yapmışsın çok büyük azim gerektiren bir çalışma bu eline sağlık 73.

[TB6BHK]

İlgisinden dolayı TA4ASO  Şadan Özden beye memnuniyetimi bildiririm.

Cihazımız  Yozgat amatörlerinden TB6BOZ  Osman Zorbaz tarafından dinlendi. Test edildi. Eksik olmasınlar zahmet edip cihazı test ettiler, teşekkür ederim.
Modülasyon oranı  biraz fazla bulundu eksiltilmesi gerekli dendi. Haklı galiba zira mikrofona ses gönderildiğinde çıkışta anten üstündeki lamba nerdeyse göz kırpıyor.
Verici gönderme performansını da ben kendim izlemiş oldum. Performans gönderme açısından fabrikasyon 5 watt el telsizine denk veya fazla.  Antenin oynaması hışırtilara sebep oluyor, verimi düşürüyor. Verici çukur bir bölgeden oda içinden uzak mesafelere gönderme yapabiliyor. Çıkış transistörü BFW16 öyle güçlü bir transistör değil. O halde Göndermedeki başarı 1 metrelik uzun anten den kaynaklanmış olabilir. Zira el telsizlerinin anteni çok kısa.
Bu yazılar bilgiler meraklılarına kaynak bilgi olması açısından verildi, yoksa cihazı övmek için değil.
73  Hüsnü Köktürk  TB6BHK

[TB6BOZ]

Bende teşekkür ederim hocam ne zahmeti her zaman deneme yapabiliriz.

[TB6BHK]

Değerli Şadan bey

Yukardaki devre ile ilgilenmenizden memnunluk duydum. Daha doğrusu memnuniyetim ne kendim için ne de devre için. Memnuniyetim Türkiyede elektronik ile devre ve şemalarla ilgilenen birilerinin bulunabilmesinden dolayıdır. Gün geçtikçe havya kullanan kendi eli ile birşeyler üreten amatörün değerini daha çok takdir etmekteyim. Bu amatörler hangi parçanın nerede ne işe yaradığını yaşayarak öğreniyorlar. Gerçek elektronikçi oluyorlar. Bu amatörlere "bilim kurgu" kurucularının blöfleri işlemez, onlar ancak elektroniğin kanunlarına tabi olurlar. Geliniz hepimiz kendi cihazımızı tamamen kendimiz üretelim demek istemiyorum, ama havya kullanan amatör, bir alıcının ve bir vericinin ne işe yaradığını, bunlarla neler yapılıp ne yapılamayacağını bilir. 
Muğlada yaşayan akrabalarım var.
Bir zamanlar CB cihaz kullanırdım. Bende Muğlanın yurt içi ve yurt dışı uzak görüşmelere çok uygun olduğu kanısı hasıl olmuştu.
73   Hüsnü Köktürk