Konu: Telsiz test araçları "tips tricks"

[TB6BHK]

Tek başına duran lanettayin bir ses katı güzel problemsiz, sorunsuz olabilir. Ancak bu    amplifikatör cihaza bağlandığında aniden işler karışabilir. Hoşa gitmeyen durumlar ortaya çıkabilir.
Bana kalırsa amatör işi homebrew cihazlara en uygun amplifikatörler  aşağıdakine benzer olanlardır.
Bugün 26 eylül 2012,  hurdaların içine atılmış aşağıda devre şemasını gördüğünüz amplifikatörü buluyorum. Yanında da bir transistörlü  3 tur bobinli bir devre daha var ki nedir onu untmuşum. Anlıyabilmek için şemasını çıkardım. Ne göreyim, bitlikte de yayınladığım "kısa devre FM alıcısı"
Eh şu alıcıyı bir kez daha çalıştıralım verim durumu nasıl diyorum. Transistör beysine bir karışa yakın bir tel bağladığınızda alıcı iyiymiş diyebiliyorsunuz, ama aynı telden simetrik bir de kollektor ucuna anten bağladığınız da kısa devreli bir tek transistörün mükemmel bir FM alıcısı olabileceğine inanmak güç. Alıcı tek antenle el kapasitesine duyarlı olabiliyor ama ikinci antenle bu kusur da ortadan kalkıyor. Çoğu kimsenin tanımadığı esrarengiz alıcı.
 Gelelim ses frekans amplifikatörümüzün anlatmak istediğimiz bölümüne. BC238 giriş transistörünün beys direncinin durumu önem arzediyor.  Bu direnç doğrudan  + kutba bağlanmayacak. İlave olarak 330 ohm ve 220µ faratlık ek bir ilavesi olacak.Tabii bu değerler duruma bağlı olarak değişebilir.
73    Hüsnü Köktürk  TB6BHK

[TA3AMA]

merhaba;
AC187 ve AC188 transistörleri benim çocukluğumda bulmak bile zor oluyordu.ben o zamanlarda 7 yaşında idim.şu an 39 yaşında olduğuma göre  bu germanyum transistörleri bulmak nerede ise imkansız geliyor bana.fakat güzel bir devre.Eski trac dergilerindeki devreler geldi aklıma.Güzel bir nostalji.:)

[TB6BHK]

 Muzaffer Asla Bey Konu ile ilgilenmenizden memnunluk duydum. Transistörlerin azalması fikri tamamen doğru. Azalan yalnız bu transistör değil, neler neler , ne çipler ortadan kalkıyor, germanyum diyot bile bulmada zorlanıyoruz. Transistörlerin azalması çiplerin hayli ucuz olmasından da kaynaklanabilir. Kişi bir AC188 fiatına bir adet TBA820.... alabilir.
Yazıdaki devreyi vaktin birliğinde (Yanılmış olabilirim)Torsan, Delta...gibi radyolar kullanıyordu. Zamanımızda silikon transistörlerle benzer  devreler yapıyorlar. Çıkış transistörü olarak en çok tavsiye edilen BD139--BD140  çifti
Vaktim olursa bunlardan bir devre yapmak istiyorum. Önemli olan Kaliteyi tutturabilmek.
73  Hüsnü Köktürk

[TB6BHK]

Bilhassa homebrew QRP vericilerde bazan çıkış katı olarak iki transistörün parelel bağlandığı görebiliyoruz. Transistörleri parelel bağlayarak güç katı power transistör elde etmek mümkünmüdür?
Amatörlük hayatım boyunca edindiğim tecrübelere dayanarak konuşmak icabederse, QRP çıkışlar için bu işlem mümkün gözüküyor. Hatta profesyonel CB cihazların birinde bu işlem iki adet pot kullanılarak daha modern bir şekilde fabrikasyon olarak yapılmıştı.
Bazıları transistörlerin emiter ayağına 1...10 ohm direnç bağlayarak bu işi çözümlerler. Bazan bu dirençlere parelel birer kondansatör atılır. Hatta ve hatta yıllarca önce yaptığım çalışmaları hatırlıyorm, emiter terminaline hiç direnç koymadan 5 adet veya daha fazla  BF199 transistörünü parelel  bağlamıştım. Ancak bu 5 transistörün tüm ayakları soğutucu gayesiyle konulan küçük üç adet bakır plaketin üzerine yanyana lehimlenerek hacım küçülmesi sağlanmıştı. Bir önceki katın sürücü gücü yeterli ise böyle bir devreden normal üstü birkaç kat güç almak mümkün olabiliyor. Tabii bu işin transistör kaybi....gibi riskleri de olabilir. Her türlü risk ister hukuki olsun ister maddesel olsun  kullanana ait. Bu yazılar bilimsel amaçlı, illa bunu yapınız diye ortalıkta bir emir veya rica yok.
 73 Hüsnü Köktürk    TB6BHK

[TB6BHK]

Soru: Microsoft Picture Manager ile  bir şemayı küçültmek gayesiyle önce edit bölümünden "cropt" yani resmin dış boşluklarını kırparak atma  işlemini gerçekleştirdikten sonra kayıt ettim. İşlem oldu, ancak "picture manager" şemamı bir çerçeve içine aldı. Bu çerçeveden nasıl kurtulabilirim?

Cevap:   Şemanı sağ tıklayarak aç. Özellikler bölümünden şemanı internet explorer, Safari...gibi bir internet browser ile açmayı sağla.Bu browserler çerçeveyi görmezler

73 Hüsnü Köktürk    TB6BHK

[TB6BHK]

Toroid bobin sarım incelikleri.   "Single-layer" Tek katlı toroid sarımı.
http://www.agder.net/la8ak/c24.htm
http://www.agder.net/la8ak/12345/images/90206.jpg
http://320volt.com/wp-content/uploads/2012/08/inductance-calculator-single-layer-toroid-transformator.png
http://t3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRur-LFPdAnnLjInaRyu-5bueXJ5nltNKjPkvcPA01jiKREb6AN

B ve C yanlış A ve D doğru olan uygulamaları gösteriyor. B de bobin toroidin az bir bölümünü kablerken C de tamamını kaplıyor. İdeal olan ise toroitteki boş alan 30 derece olacak
73  Hüsnü Köktürk    TB6BHK    husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

Neden bazı jpg dosyalarım background resim oluyor, bazıları olmuyor.

Bir web sayfası hazırlıyoruz. Çoğunluğumuz aynen benim yaptığım gibi bu konuda hiç eğitim almamış olabilir. Sahifesini süslemek için arka fon resim kullanacak. Formülü doğru yazmış.
<body background="fmtelsiz.jpg">
Ne yazık ki arka fon resmi gözükmüyor.
Tabii ilk bakışta resim dosyasının boyutları akla geliyor, ama daha önemlisi resim dosyasının uzantısı olabilir. Resim dosyasına sağ tıklayıp özelliklere baktığımızda dosya uzantısı "jpg"  değil de "jpeg" ise formülü şu şekilde değiştirmemiz gerekecek
<body background="fmtelsiz.jpeg">
73  Hüsnü Köktürk   TB6BHK

[TB6BHK]

Yıllar öncesi, amatör malzemelerin bulunabileceği  Ankara eski Ata sanayi bölgesindeyim. Bir adam ayak üstü Tv dipol anten satıyor. Elindeki bir neon lambayı  dipolün son iki noktasına değdirerek yakıyor ve iyi anten bu lambayı yakar diyor. Vericilerin çok seyrek olduğu o zamanlarda bu Neon nasıl yandı anlayamadım. Demek çok yakınlarda bir yayın vardı. O yayından istifade adam anten satıyordu.

Bu konulara meraklı amatörlerden biri de VU2NAN  O da benzer çalışmalar yapanlardan biri. 2m bandı güç ölçümü için bir tahtaya iki adet dipol biçimi teleskopık anten koyarak antenlerin dip kısmına 6 volt 150mA "dial light" lamba bağlamış. Bu lambaları 3.5Wattlık vericinijn yaktığını söylüyor. Tabii 150mA çok fazla, başlangıçta 30mA daha iyi. Lambanın iyi yanması için anten boyu ayarlanacak. 
Bu araç 5 watlık portatif verici güç ölçümü için kullannılıyor. Daha yüksek güçlerin insan sağlığı ile barışmadığını ara sıra hatırlatmakta fayda var. Bu hatırlatmaları asla kınamayalım. İnsanın yedek parçalarının piyasada satılmadığını da bilelim
73   Hüsnü Köktürk

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar

İçimizde şema ile uğraşan, toplayan, hayli kişi olması doğal. Ancak yine de içimizde benim gibi birilerinden özel internet dersi almamış olanların sayısı da hayli yüksek olabilir. Şema kopyalamada rasladığım bir kolaylığı  burada anlatmak istiyorum.
Bir şema görüyorsunuz. Seçiyorsunuz. Biraz siyaha boyanıyor. Bazı şemalar masa üstüne sürüklenerek dahi alınabiliyorlar. Bazıları ise sürüklediğinizde aktif desktop olmak istiyorlar, bu bize lazım değil.
Seçtiğimiz şemaya sağ tıklıyoruz. seçeneklerin içinden  Save Image as olanı alıyoruz. İstersek kopyalama yeri olarak masaüstünü getirmek bizim tercihimiz olabiliyor. Kayıt satırına  şemaya bir isim ve bir uzantı vereceğiz. Mesela    fmalıcı.gif  sw.jpg  iyişema.bmp  yazıp kaydedebiliriz. Daha fazla uzantı kabul ediyor mu? denemedim.
73, Hüsnü Köktürk   TB6BHK     husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar
Ucuz, bol, bulunması kolay, çok az akım sarfiyatlı ....gerekçeleriyle  ses frekans amplfikatörü olarak LM386  ve benzer isim taşıyan çipleri kullanmaktayız.  Ancak bu çipte( ihtimal diğer çiplerde de görülebilir) giris sinyalinin çok düşük ve kazancın çok yüksek olduğu durumlarda ses çıkışında duyulması arzu edilmeyen hiss   görülebilir.  Bu durumun düzeltilmesinin en kolay yolu 8 nolu uc ile hoperlonun canlı ucu arasına  seri olarak 10K  ve 10n girmek olacaktır. Başka daha karmaşık yollar da mevcut.  Konuyu daha detaylı öğrenmek isteyenler aşağıdaki linklere bakabilirler.
 
http://www.electrosmash.com/lm386-analysis
http://www.transkommunikation.ch/dateien/schaltungen/diverse_tbs_schaltungen/Reducing%20Hiss%20in%20an%20LM386%20Audio%20Amplifier.pdf
73,  Hüsnü Köktürk       TB6BHK   husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

Yine bir ressim kopyalama problemi.
Malum resimler çok çeşitli formatlarda bulunuyorlar. İyi anlayabilmek neredeyse uzmanlık işi. Resmi, şemayı seçtik, kopyala yazısı çıktı. Kopyaladık. Ne yazık ki yapıştır çalışmıyor. İşte burada web dostu Frontpage programı  devreye giriyor. Yeni bir frontpage sahifesi açıyorsunuz. Şemayı o sahifeye yapıştırıyorsunuz. HTML sahifesi değil de Web veya diğer formatlarla kayıt ediyorsunuz. Frotpage yazı ve resim dosyalarını ayırıyor, ve size de soruyor, hayır derseniz ihtimal resim dosyası çıkmayacaktır. Veya save as ile istediğiniz ismi ve uzantıyı yazabilirsiniz. Sanki resim editörü, ne yazarsan onu basıyor.
en iyi 73!    Hüsnü Köktürk

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar.
 Devre ve  şemalar  her yerde bulunabilir, ama bazı önemli sağlık kuralları yeterince söylenmemiş ve amatörlerimiz zarara uğramış olabilirler.
Radyo amatörü dikkat etmezse kulak sağlığını kaybedebilir. Malum birisi ses geliyor mu diyerek kulağını hoperlora dayamış olabilir. Aniden gelen bir yüksek ses kulakta ciddi kayıplar oluşturur. Görünüşte bir kağıt mandreni bulunan ve sanki zararsızmış gibi görünen hoperlo insanda geri dönüşümü olmayan işitme katıplarına sebep olur. Ayrıca walkman dinleme de dikkatli olunmak gerekebilir.

Göz sağlığı:
Oyuncak kabilinden satılan LAZER işaret çubuk ve lambaları en düşük güçlerde dahi olsalar göz sağlığı açısından ciddi tehlike içerirler.  Bunların üzerinde uyarı yazısı bulunsa da ingilizce yazıldığından küçük çocuklar bunu anlamayabilirler.

Kimyasallar.   Amatörlerimizin kullandığı lehim çubukları, asla miğdeye ulaşmamalı. Bunlar üzerinde de elinizi yıkayınız yazar ama, dikkate alıyormuyuz, uzun vadeli zehirlerden birisidir.
en iyi  73!    Hüsnü Köktürk

[TB6BHK]

Bir cihaz tanıtıyoruz. Detaylı fotoğraf çekmek istiyoruz. Öyle ki cihazın üzerindeki transistörün yazısı okunabilsin. Bizim elimizdeki fotoğraf makinaları çoğu kere cismi en yakın 1 metre mesafeden çeker. Bu mesafeden çekilen fotoğrafta detayları göremezsiniz.
Ama elimizdeki kamera ve fotoğraf makinaları ile  de bu işlem mümkün olabilmektedir. Tek eksik aracımız odak uzaklığı 5--10 cm olan bir lens, adese, mercek bulabilmek. Eskiden hurdalıklarda Rus malı fotoğraf makinaları  veya bunların objektifleri bulunabilirdi. Her ne ise optik meraklıları bunları bilebilirler. Bu mercek çoğu kere bir fotoğraf makinası objektifidir veya kaliteli  ufakbir  dürbünün ön camıdır. Benzer bir mercek resmi yazıya ilave edilmiştir.
Makinamızı açıyoruz ve onu  cisme 10-40 cm kadar yaklaştırıyoruz. Tabii görüntü bulanık olacaktır. Görüntü netliğini makinamızın digitalinden izliyoruz. İlave merceğimizi makinamızın objektifine yaklaştırıyoruz. Görüntünün en net olduğu pozisyonda resim alma düğmesine basıyoruz. 

[TB6BHK]

Lambalı bir devrenin analizi : Yazı Bilimsel amaçlıdır Yapınız çalıştırınız niyeti ile kaleme alınmamıştır
Değerli arkadaşlar bu devre daha önceden verildi fakat püf noktaları incelikleri açıklanmadı. Benim açımdan devre şablon niteliğindedir, incelenmeye ve örnek alınmaya değer. Bazan bir mail geliyor
--Senin bu devre çalışır mı? Yani bu kadar kalabalık parçalar buraya çalışmasın diye mi konuyor. Haliyle cevap veremiyorum. Sen aylarca uğraş bir devre geliştir, adamın önüne koy, oda sana bu çalışıyor mu? desin. Çalışmıyor tabii, bu bir resim, bir şema , bir plan, uygulamaya geçilmezse elbette ortada çalışan bir şey olmayacak
Devrenin kendisi saten ortada yok, bu yazı arşiv notlarından toplanıyor.
Birinci incelik: L2 bobinde. Varyabl kondansatör bobinin en  üst tepe noktasına değil de daha aşağı bağlanmış. Buradaki fikir şu. Bilhassa 4CX250B  gibi lambaların giriş empedanslarınınj hayli yüksek olduğu kanaati hasıl oldu. Bu bağlayışın daha verimli çalıştığı tespit edildi.
en iyi 73!    Hüsnü Köktürk      husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

L1 kuplaj bobininin yeri
Lambalı bir devrenin analizi
L1 kuplaj bobininin yeri ve tur sayısı önem arzediyor. Tur  sayısı mümkün mertebe az olmalıdır. Bu adet 28MHz için 8 rakamını geçmemeli ve bir tur'a kadar da inebilmelidir.  Ortalama 4 tur. Arşiv notlarımda L1, L2 içinde hareket eder şekilde de devre çalıştırılmış ve bu hareketin güç ve ses kalitesiyle alakalı olduğu izlenmiştir. Gücün maksimuma ulaşmasıyla ses kalitesinde gerileme endişesi doğmuştur. L1, kuplaj bobini, L2'nin  şasilenmiş  tarafını kuplajlıyacak asla  grid'e giden tarafı kuplajlanmayacak. Yani kuplaj şasi tarafında bulunacak. Aksi takdirde parazit görülebilir.

en iyi 73!      Hüsnü Köktürk   TB6BHK        husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar.
 829B RF yükselteç devresinde g1 negatif voltaj temini. Bu volt olmaz ise tüp çabuk ısınır ve lamba bozulur.  Negatif olması gereken bu voltajı 6/220v veren bir adaptör trafosundan temin ediyoruz. Şimdiki adaptörler de çoğunlukla trafo bulunmadığından bu araç da neredeyse bulunmazlar listesine eklenecek. Trafonun 220 volt ucunu değil de 110 volt ucunu kullanıyoruz. Arşiv notlarında malesef bu voltaj değeri kayıt edilmemiş ana 4X150A lambasında bu geğer -140 volt olarak kayıtlı. 10K ohm pot yerine 100K ohm pot kullanılınca modulasyon bindiğinde güçte çökmeler tespit edilmiş. Bu nedenle bu trafo minyatür olmaktan ziyade 10 watt gücünde olmasını uygun gördük. 1N4007 diyotunun yönüne dikkat ediniz. Aksi yön arzu edilmeyen pozitif gerilim verebilir
Şemayı anında görmek için 
http://www.geocities.ws/husnu66tr/zjv.htm   adresine bakabilirsiniz.

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar.
Lambanın fiziksel yapısı
829B   lambası estetik göze hoş görünümlü cam bir tüp. Resminden de görüleceği üzere tek bir cam tüp içerisinde iki lamba, yani iki anot, iki g1, ...var. Müşterek terminaller de var. Katot ve g2 gibi. Çift ayaklar parelel bağlanıyor. Parelel bağlama lambalarda transistörler kadar problem çıkarmıyor. Transistörleri öyle kolay parelel bağlayamazsınız. Çok elektronikçi bu konuda iki elini birden havaya kaldırmıştır. Pekii flaman voltajı ne olacak. 12 volt vereceksek 1ve 7 nolu ayakları kullanacağız, yook 6 volt vermek istersek 1 ve 7 kısa devre yapılıp 1 ve 5 nolu ayak kullanılacak, Böyle olması gerekir, zira devrenin aslı yıllar önce çöpe atılldı. Burada yazıyı okuyan arkadaşlarıma benim de zor bir sorum olacak. İyice zor. Fllamam amperi de 6.3 volt için 2.5 amperden fazla olmalı.
Malum lambaların dışarı ile hava ve su sızdırmaz özellikli olması gerekir. Lamba gibi sıcak ortamda havanın terminal boşluklarından rahatlıkla içeri sızmaları ihtimali çok yüksektir. Terminaller dikkatlice incelenirse terminal ile cam arasında kırmızı renkte bir boya görürüz. İşte bu boya veya   ?  maddesi sızmayı başarı ile önlüyor. Bu kırmızı madde ne olabilir?
Sağlıcakla   
En iyi  73!     Hüsnü Köktürk      TB6BHK

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlarr.
 Şemamıza bakarsak g1 ve g2  yolu üzerinde indikatör--gösterge vazifesi gören birer lamba görüyoruz. Aslında buralara  ibreli voltmetre ve ampermetre cinsinden birşeyler koymak lazım. Lambalar daha az hacım kablıyorlar ve daha gerçeği, muhtemel bir arıza sonucu bu lambalar yanarak, icabında patlayarak cihaz için bir sigorta oluşturuyorlar. Öyle parlak yanacak değiller.  G2  lambasına volt fazla gelmiş ve tedbir olarak lambaya parelel bir direnç bağlatılarak lambanın sönük yanması temin edilmiştir. Lambalar cihaz için zaruri materyaller değildirler. Lamba parlaklığına bakarak cihazın performans durumu  rahatlıkla görsel olarak izlenebilmektedir.

en iyi 73'       Hüsnü Köktürk 

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar
Başarı ile çalışmış Lambalı bir devre analizi yapıyoruz. Başarı olmasaydı yazıyı buralara elbette hiç koymayacaktık. Konumuz Anot çıkışını tank bobinlerine bağlayan sabit kondansatör ki bunun değeri devremizde 500p--2000p arası olacaktır. Bunun dışındaki değerler verim düşüklüğüne sebebiyet verebilir. Biz bu kondansatörün değerini 1000p olarak aldık. Burada da bir incelik var. Tek bir 1000p yerine 2x500p daha doğru bir seçim olacaktır. İkinci bir husus kondansatörün voltajı. Bu voltaj her zaman anot voltajının üzerinde olacaktır, Bazı arızi durumlearda buraya daha yüksek volt gelir ve bu kondansatör yanar.  Yüksek volt anten katına sıçrar. Devre lineer olaral kullanıldığında bu akım driver katına da rahatlıkla geçerek sürücü cihazı bozar. Bu nedenle kondansatör voltajımız 3000 volt olarak belirlendi.
en iyi 73!   Hüsnü Köktürk    husnu66tr@yahoo.com

[TB6BHK]

Değerli arkadaşlar
Bir üst yazıda anot kondansatörlerinin anot voltajının üzerinde bir volta sahip olması gereğini söylemiştik. İlaveten güç yükseldikçe bu voltaj değeri de yükselecektir. 7000 volt ve daha yükseği gerekebilir. Voltaj ne kadar yüksek de olsa bu kondansatörün "fail" olması çökmesi, yanıp kısa devre olması mümkün olabilmektedir. Bu durumda driver sürücü katını korumak için ne tedbir alınabilir. Bazı devrelerde gördüğüm önlem şu idi.
Anot kondansatörünün çıkışı kalın telli bir şok bobini ile şasiye bağlanmıştı. Şok anten frekansını şasiye geçirmiyor, fakat burada oluşabilecek bir yüksek voltajı anında şasileyecek, bir yerlere konmuş duyarlı sigorta atacak ana vcltaj kesilecektir. Sakın sadece anot voltajını kesecek tedbir almamalı, g2 voltajı da kesilebilmelidir. Aksi halde g2 anot gibi çalişabilir ve lamba hasar görebilir.
en iyi    73!    Hüsnü Köktürk      husnu66tr@yahoo.com