Merhabalar, bir süre önce Radyo Amatörlüğü ile ilgili teknik bir facebook sayfasında yayınlamış olduğum konuyu burada tekrar yayınlamak istedim.
Radyo amatörü arkadaşlarca pek bilinmeyen Senkron Osilatör (SO), 1985 yılında Vasil Uzunoğlu tarafından bulunmuş, görünüşte çok basit ama şaşırtıcı marifetlere sahip bir devredir. İnternete pek fazla bilgi yok ama olanlar dahi yeterince enteresan. Bu iki transistörlü osilatör, gerek cok kısa kilitlenme süresi gerekse çok daha gürültülü girişlerde dahi kusursuz çalışması ile PLL in pabucunu dama atmıştır.. Bu devre 15 den fazla patent ile korunmaktadır.
Bugün yaygın bir kullanımı yoksa bunun sadece ticari nedenlerle olduğu düşüncesindeyim
SO nun şeması aşağıdadır. Aslında bu basit şema dahi istendiğinde daha da basitleştirilebilmekte...
SO, PLL olarak kullanıldığında işaretin SNR (işaret-gürülü oranı) ın -40dB durumlarda dahi çok rahat çalışmaktadır. Bu oran klasik PLL lerde 3dB dir. Giriş işaret seviyesi -100dBm olduğunda dahi kilitlenme sağlanmakta ve giriş işaretinin SNR ını 70dB düzeltebilmekte bu devre.
Dışardan uygulanacak giriş frekansının aslında, harmoniklerinde ve subharmoniklerinde ve hatta tamsayı kesirli (3/4, 7/8) frekanslarında dahi hiç zorlanmadan kilitlenme sağlanabilmekte.
PLL yerine kullanılabilmesi yanısıra Clock Recovery (önemli bir konudur) de çok başarılıdır. Data transmisyonunda, ses ve video dönüşürücü olarak kullanılabilceği gibi kullanımı neredeyse insan hayal gücü ile sınırlı diyebilirim.
Mesela aşağıdaki devrenin frekansını istediğiniz frekansa ayarlayın (çok basit), mevcut durumda 50 ohm empedansı olan girişe bir bant geçirgen filtre koyun, çıkışa gene basit bir demodülatör koyarsanız alın size -100dBm hassasiyetli bir FM alıcı.
Ben bu devreyi kullanarak halen masa üstünde başarı ile kullandığım bir Mors Decoder yaptım.
Devreyi inceleyecek, deneyecek arkadaşlara başarılar.
Rüştü Kaya
TA5ARU
not: Google da 'sychronous oscillator' olarak aratınız
adresine e-posta gönderebilirsiniz.